ضایعات پلاستیک و میکروپلاستیک ها محیط زیست دریایی را تهدید می کنند
به گزارش ایرنا : امروزه ضایعات پلاستیک و میکروپلاستیک ها محیط زیست دریایی را تهدید می کنند یکی از عوامل اصلی آلودگی دریاها و اقیانوسها هستند. استفاده گسترده انواع پلاستیک ها در ماهیگیری، تغییر شکل ساختار جمعیتی و مهاجرت به مناطق ساحلی میتواند به افزایش هجوم ضایعات پلاستیکی به دریاها و اقیانوسها منجر شود.
تولید و تقاضای جهانی برای پلاستیکها بیش از ۳۵۰ میلیون تُن بوده که از این مقدار بیش از ۶۰ درصد فقط در صنایع بستهبندی مصرف میشوند.
اقیانوسها و دریاها پهنههای آبی ارزشمندی به لحاظ تامین مواد غذایی و همچنین مسائل آب و هوایی هستند، این پیکره های آبی تقریبا ۷۱ درصد سطح کره زمین که مساحتی حدود ۳۶۱ میلیون کیلومتر مربع است را پوشانده شده اند و زیستگاه حدود ۲۳۰ هزار گونه جانوری شناخته شده هستند،
البته بخش عمده ای از ژرفای اقیانوسها هنوز کشف نشده که بر این اساس تخمین زده میشود بیش از دو میلیون گونه جانوری آبزی وجود داشته باشد. در هر صورت این آبی های بیکران نیز مانند تمام زیست بوم های طبیعی دستخوش تغییرات ناشی از زیاده خواهی انسان شده اند.
تخمین زده میشود هر ساله حدود ۵ تا ۱۲ میلیون تُن ضایعات پلاستیک بر اثر فعالیتهای انسانی وارد محیطهای دریایی میشود.
قطعات پلاستیکی کوچک، فیبرها و گرانولهایی با اندازه کوچکتر از ۵ میلیمتر به عنوان میکروپلاستیکها شناخته میشوند که در بیشتر موارد با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند، یکی از پیامدهای مهم زیست محیطی حاصل از افزایش استفاده از پلاستیکها است.
میکروپلاستیکها از طریق فعالیتهای خانگی، محصولات آرایشی و بهداشتی، پارچههای مصنوعی یا با تجزیه پلاستیکهای بزرگ در حضور یا عدم حضور اشعه ماوراء بنفش در محیطهای دریایی منتشر و به صورت شناور در سطح دریا، معلق در ستون آب یا به صورت رسوب در بستر دریاها و اقیانوسها مشاهده میشوند.
با توجه به بالا بودن نسبت سطح به حجم در میکروپلاستیکها و همچنین ترکیب شیمیایی آنها، این ذرات توانایی بالایی در جذب آلایندههای آلی نظیر PAHS ، PCBS و DDT دارند و از آنجایی که این ذرات شباهت زیادی به طعمه داشته و توسط ارگانیسمهای آبزی مصرف میشوند؛ احتمال ورود ترکیبات سمی به زنجیره غذایی وجود خواهد داشت.
میکروپلاستیکهای دریایی نه تنها ایمنی فعالیتهای دریایی، بلکه سلامت اکوسیستم را نیز تهدید میکنند و نگرانیهای قابل توجه آن به دلیل پایداری بالای آنها در محیط است،
با توجه به اهمیت زیست محیطی آلودگی میکروپلاستیکها، در سال های اخیر مطالعات زیادی در سراسر جهان بر روی فراوانی و توزیع آنها در اکوسیستم های دریایی انجام شده است.
با توجه به کمبود اطلاعات در مورد فراوانی میکروپلاستیکها در سطح آبهای خلیج فارس، پژوهشگران پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی و علوم جوی در راستای برنامه پایش بلند مدت خلیج فارس و دریای عمان با استفاده از کاوشگر خلیج فارس، اقدام به نمونهبرداری از آبهای خلیج فارس به منظور ارزیابی فراوانی و توزیع میکروپلاستیکها در سطح آب کرده است.
«کمال الدین کُر»، عضو هیات علمی این پژوهشگاه به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: در این مطالعه نمونه آبهای سطحی از ۱۵ ایستگاه در حد فاصل اروند تا تنگه هرمز جمعآوری شد و مورد آنالیز قرار گرفت، میکروپلاستیکهای جمعآوری شده بر اساس شکل، سایز و رنگ طبقه بندی شده و همچنین نوع پلیمر به کار رفته در ساخت آنها مشخص شد.
نتایچ نشان داد که میکروپلاستیکها در تمام ایستگاههای نمونهبرداری وجود دارند و میانگین فراوانی آنها در سطح آبهای خلیج فارس هزار و ۸۰۰ ذره بر کیلومتر مربع است،
همچنین فراوانی میکروپلاستیکها در بخشهای غربی خلیج فارس نسبت به قسمت شرقی آن بالاتر بوده و از طرفی با فاصله از ساحل فراوانی آنها کاهش مییابد. در این تحقیق، آبهای سواحل عسلویه به عنوان آلودهترین ایستگاه نمونه برداری شناخته شد.
وی ادامه داد: با توجه به وجود پالایشگاهها در سواحل عسلویه و همچنین به دلیل در دسترس بودن محصولات پتروشیمی، صنایع مختلفی از جمله پلیمر، رزین و چسب، الیاف مصنوعی و منسوجات، لاستیک و پلاستیک، رنگ و روکش محافظ در این منطقه ایجاد شده است که هر یک از این صنایع میتواند به عنوان منبع آلودگی میکروپلاستیکها در نظر گرفته شود.
نتایج نشان داده است که فیبرها با ۴۴ درصد فراوانترین شکل میکروپلاستیک بوده و حدود ۳۰ درصد از میکروپلاستیکهای سطح آبهای خلیج فارس دارای اندازهای بین ۰.۵ تا ۱ میلیمتر است.
میکروپلاستیکهای سفید و آبی رنگ با ۵۹ درصد فراوانی به عنوان رنگهای غالب در بین میکروپلاستیکهای جمعآوری شناخته شدند. ۴۸ درصد از میکروپلاستیکهای جمعآوری شده از جنس پلیاتیلن، ۲۸ درصد پلی پروپیلن و ۱۷ درصد پلیاستایرن بودند.
وی افزود: در مطالعات دیگر، پژوهشگران این پژوهشگاه اقدام به ارزیابی فراوانی میکروپلاستیکها در آبهای سطحی خلیج چابهار و همچنین رسوبات ناحیه جزر و مدی سواحل مکران از خلیج گواتر تا کنارک کردند.
نتایج نشان داد میانگین فراوانی میکروپلاستیکها در سطح آبهای خلیج چابهار حدود ۰.۴۹ ذره در هر مترمکعب است، همچنین میکروپلاستیکها در تمام نمونههای رسوب برداشته شده از سواحل این منطقه وجود داشته و فراوانی آنها از ۱۳۸ ذره تا ۹۳۰ ذره در هر کیلوگرم از رسوب خشک متغیر بوده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی و علوم جوی گفت: تأیید حضور میکروپلاستیکها در خلیج فارس و نواحی شرقی دریای عمان که به عنوان زیستگاههای دریایی بزرگ برای بسیاری از موجودات دریایی شناخته میشود،
زنگ خطر را برای دولتها و سازمان های محیط زیستی در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان به صدا در میآورد تا با اتخاذ تصمیمات و تنظیم مقررات جدید باعث کاهش ورود یا کنترل منابع ورود این آلایندههای نوظهور زیست محیطی به این پهنههای آبی شوند.
هر ساله حدود ۵ تا ۱۲ میلیون تُن ضایعات پلاستیک و میکروپلاستیک بر اثر فعالیتهای انسانی وارد محیطهای دریایی میشود که یکی از عوامل آلودگی اقیانوسها هستند.
